متر، تراز و گونیا: تاریخچه، انواع، کاربردها و نکات فنی
۱. متر (اندازهگیر طول)
تاریخچه:
-
اولین ابزارهای اندازهگیری خطی به مصر باستان برمیگردد (حدود ۳۰۰۰ ق.م) با استفاده از ریسمانهای کتانی
-
متر تاشوی امروزی در سال ۱۸۲۹ توسط آهنگری فرانسوی اختراع شد
-
سیستم متریک در انقلاب فرانسه (۱۷۹۵) استاندارد شد
انواع متر:
۱. متر فلزی تاشو (Folding Rule):
-
جنس: چوب یا فایبرگلاس با لولاهای فلزی
-
طول: معمولاً ۱ یا ۲ متری
-
دقت: ±۱ میلیمتر
-
مزایا: مقاوم در محیطهای ساختمانی
-
معایب: محدودیت در اندازهگیری فاصلههای بلند
۲. متر نواری (Tape Measure):
-
جنس: فولاد فنری با پوشش پلاستیکی
-
طول استاندارد: ۳، ۵، ۸ متر (صنعتی تا ۱۰۰ متر)
-
دقت: ±۰.۵ میلیمتر در مدلهای دیجیتال
-
ویژگیهای پیشرفته:
۳. متر لیزری (Laser Distance Meter):
نکات کاربردی:
-
برای اندازهگیری دقیق دما باید ۲۰°C باشد (انبساط حرارتی فلز)
-
هر ۶ ماه باید کالیبره شوند
-
خطای پارالاکس در خواندن اندازهگیریها
۲. تراز (ابزار اندازهگیری سطح)
تاریخچه:
انواع تراز:
۱. تراز بنایی (Torpedo Level):
۲. تراز دیواری (Box Beam Level):
۳. تراز لیزری (Laser Level):
-
دقت: ±۰.۳ میلیمتر/متر
-
انواع:
-
خطی (Cross Line)
-
دورانی (Rotary)
-
نقطهای (Dot Laser)
نکات فنی:
-
حباب باید دقیقاً در مرکز نشانگر قرار گیرد
-
هر ۱ میلیمتر انحراف در تراز ۱ متری معادل ۰.۰۵۷ درجه انحراف است
-
ترازهای مغناطیسی برای کار با فلزات مناسبترند
۳. گونیا (ابزار اندازهگیری زاویه)
تاریخچه:
انواع گونیا:
۱. گونیای ثابت (Combination Square):
۲. گونیای متغیر (Adjustable Angle Gauge):
۳. گونیای دیجیتال (Digital Angle Finder):
جدول مقایسهای ابزارها:
ابزار |
دقت |
محدوده اندازهگیری |
کاربرد اصلی |
قیمت متوسط (دلار) |
متر تاشو |
±۱mm |
۲m |
نجاری |
۱۵-۳۰ |
متر نواری |
±۰.۵mm |
۱۰m |
ساختمان |
۱۰-۵۰ |
متر لیزری |
±۱mm |
۱۰۰m |
نقشهبرداری |
۱۰۰-۵۰۰ |
تراز بنایی |
۰.۵mm/m |
- |
تاسیسات |
۲۰-۴۰ |
تراز لیزری |
۰.۳mm/m |
۳۰m |
سقفسازی |
۱۵۰-۱۰۰۰ |
گونیای ثابت |
±۰.۵° |
- |
قابسازی |
۲۵-۶۰ |
گونیای دیجیتال |
±۰.۰۵° |
۱۸۰° |
ماشینسازی |
۸۰-۳۰۰ |
نکات نگهداری:
۱. از قرار دادن در محیطهای مرطوب خودداری شود
۲. بعد از هر استفاده باید تمیز شوند
۳. هر ۱۲ ماه کالیبراسیون مجدد لازم است
۴. از ضربه زدن به ابزارهای دقیق باید جلوگیری کرد
تکنیکهای اندازهگیری پیشرفته:
-
روش ۳-۴-۵ برای ایجاد زاویه قائمه
-
استفاده از اصل انعکاس در اندازهگیریهای لیزری
-
تکنیک اندازهگیری دیفرانسیلی با دو متر نواری
تحولات آینده:
-
ادغام ابزارهای اندازهگیری با واقعیت افزوده
-
سنسورهای MEMS برای افزایش دقت
-
سیستمهای اندازهگیری خودکار با هوش مصنوعی
نتیجهگیری:
ابزارهای اندازهگیری دقیق از ارکان اساسی هر پروژه ساختوساز هستند. انتخاب ابزار مناسب باید بر اساس:
۱. دقت مورد نیاز
۲. شرایط محیطی
۳. تناوب استفاده
۴. بودجه پروژه